Turmush — Жалал-Абад облусунун Аксы районундагы Сайпидин Атабеков айыл аймагына караштуу Мундуз айылынын кызы Элиза Сатканкулова Новосибирск шаарында сулуулук салонун ачып, мекендештерди жумуш орду менен камсыздады. Аны менен Turmush басылмасынын кабарчысы маектешти.
Сатканкулова Элиза Бакытовна 1993-жылы 24-ноябрда мугалимдин үй-бүлөсүндө туулган. Мундуз айылындагы Сатканкул Жээнбаев атындагы орто мектебинде, Кербен шаарындагы Жунай Мавлянов атындагы лицей-интернатында, андан соң Жалал-Абад шаарындагы Кыргызстан эл аралык университетинин экономика факультетинде билим алган.
Үлгүлүү үй-бүлө
- Өзүм мугалимдердин үй-бүлөсүндө туулгам. Чоң атам Сатканкул Жээнбаев орус тили жана адабият мугалими, Мундуз орто мектебинин директору болуп эмгектенген. Ишиндеги жетишкендиктери үчүн бир катар мамлекеттик сыйлыктарга татып, Кыргыз Республикасынын «Эмгек сиңирген мугалими» наамын алган. Мундуз айылындагы мектепке ысымын ыйгарышкан. Ал эми атам Бакыт Жээнбаев кыргыз тили жана англис тили мугалими, Сатканкул Жээнбаев атындагы орто мектебинде директор болуп кызмат кылган. Апам Аманбаева Буалма Асатиллаевна математика мугалими болуп эмгектенген.
Россияга сапар
- Новосибирск шаарына келип иштеп, жашап калганыма 10 жылдан ашты. Бардык эле мигранттар сыяктуу «мен дагы иштеп акча табайын, окуумдун акчасын өзүм төлөйүн, ата-энеме күч келтирбейин» деген максатта келгем. Бул жакка келүү дагы оңой болгон жок. Бул жакта курбумдун ата-энеси жашачу. Ал адамдар: «Биздин көзөмөлүбүздө болот» деп ата-энем менен сүйлөшүлгөндөн соң жиберишкен. Келе калганда эле жыргалчылык күтүп алган жок. Алгачкы жылдары пол жуугуч, идиш-аяк жуугуч сыяктуу иштерде иштедим. Иштебеген жумушум калган жок. Новосибирсктеги борбордук базарда 5 жыл пол жуудум. Борбордук базарга мигранттарды жөн эле жумушка ала беришчү эмес. Россиянын паспорту менен ишке алчу. Менде андай паспорт жок эле. Ошол базарда айылдаштар иштечү. Мен аларга барып: «Мага ушул базар жакты. Мени дагы өзүңөрдүн жаныңарга алгылачы. Айлыгы көп, түшкү тамагынан бери берет экен» деп жүрдүм. Өзүмдө коркуу деген жок экен. Тажик улутундагы бир кызга окшош экенмин. Анча-мынча окшошпогон жерлерди окшоштуруп алып, ал кыздын паспорту менен базардын жетекчисине кирдим. Ал паспорттогу тажик кызы менен мени айырмалай алган жок. Негизи ал кыз базардын жер-жемиш саткан жагында иштечү. Ал кыз макул болуп, паспортун берген болчу. Мени болсо, эт саткан жагында пол жуугуч кылып жумушка алышты. Эки күн иштеп, эки күн бош болчумун. Бош убактымды текке кетирбей, чачтарачтын окуусуна тапшырдым.
Өжөрлүк жана мээнет
- Кичине кезимде айылдагы кичинекей кыздардын чачтарын ар түрдүү кылып өрүп, жасалгалоого аябай кызыкчу элем. «Баары бир ушул кесипте окуйм» деген кыял көкүрөгүмдө жашачу. Бир жагынан иштеп, бир жагынан окуп, «3-категориядагы чачтарач» деген сертификатка ээ болдум. Ошол учурда борбордук базарда даараткана дагы жууп иштеп жүрдүм. Ал жакка кирген байкелер: «Карындашым, өзүң татынакай эле кыз экенсиң. Башка жумуш жокпу» дешсе, айрымдары: «Сен бизди уят кылып жатасың» деген сөздөрдү айтышчу. Ал сөздөргө маани дагы берген жокмун, намыс дагы кылбадым. Анткени, алдыга койгон, көздөгөн максатыма жетүүм керек эле. Ал кезде Новосибирск боюнча кыргыздардын 2-3 эле сулуулук салону бар болчу. Кандай болгон күндө дагы «дал ушул борбордук базарда өзүмдүн салонумду ачам» дечүмүн. Кулагыма наушник тагып алып, сулуулук салон боюнча аудиокитептерди угуп жүрө берчүмүн. Ошентип «окуган башка, иштеген башка» деген ой менен бир сулуулук салонуна «мени жумушка алгылачы» деп бардым. Ал жерден бактымды таптым десем болот. Анткени Мирлан Турдибаев аттуу жигит менен таанышып калдым. Учурда ал менин өмүрлүк жолдошум. Мирлан ал салондо мастердин алдында шакирт болуп окуп жаткан экен.
«Лиза» сулуулук салону
- Ошентип, бир күнү ата-энеме «Новосибирск шаарына салон ачам. Иштеп кетерине көзүм жетет» деген сунушумду айттым. Бирок, алар: «Сен кыз кишисиң, турмушка чыгышың керек. Эртең ишиң жүрүшпөй, карыз болуп кетсең, кандай болот?» деп башында аябай каршы болушту. Ал тургай Новосибирсктеги чачтарачта иштеген чебер чачтарач кыздарга «кыздар жүргүлө, борбордук базарга салон ачканы жатам. Ал жакта адамдар аябай көп, иш жакшы жүрөт» деп сунуштасам, алар: «Көзүбүз жетпейт, иш болбой калсачы. Биз жылуу жерибизден кеткибиз келбейт» деп баш тартып коюшту. Акыры, азыркы жолдошум Мирлан Турдибаевге кайрылып, салон ача турчу жерди көрсөттүм. Бир гана ушул адам: «Элиза сонун планың бар экен. Артка кайтпа, мен жардам берем» деп колдоого алды. Ошентип, 2 кишилик сонун салонду ачтык. Ал кезде Мирлан жолдошум тургай, жигитим дагы эмес болчу. Салонго 2 мыкты чачтарачты алып келип берди. Өзү баш болуп каражат жагынан колдоду. Салон ачып, ал иштеп турган учурда дагы берки жумушумду таштаган жокмун. Пол жууганды уланта бердим.
2016-жылдын апрель айында борбордук базардын тушунда, №24 Крылов дарегинде «Лиза» деген аталыш менен 2 кишилик салон ачып, алгачкы ишимди баштагам. Салонду ачууга ата-энем, бир тууган иним каражат жагынан колдоп беришкен. Баш-аягы 400 миң рублга чукул акча каражаты жумшалган. Ушул эле жылдын сентябрь айында Мирлан экөөбүз баш коштук. Ош облусунун Кара-Суу районундагы Октябрь айылына келин болдум.
Ийгиликтүү иш
- Ошентип жолдошум экөөбүз үйлөнүп, ата-энелирибиз үлпөт тоюбузду жогорку деңгээлде өткөрүп беришти. Кайнатам Абдиназар Турдибаев, кайненем Максуда Турдибаева абдан сонун, түшүнүктүү адамдар. Жолдошум Мирландай боорукер, аракетчил уулду өстүрүп, тарбиялаган кайната, кайненем менен сыймыктанам. Кайрадан Новосибирскке келип, салонубузду кеңейтүү максатында дагы 2 жерге салон ачтык. Ошондо 3 салон ачууга жетиштик. 3 салонубуздун 2 салону борбордук базарга ачылган. Анын бири атайын эркектер үчүн, «BARBERSHOP» деп аталат. Бул жерде 6 чачтарач, 1 администратор иштейт. Ал эми экинчи филиалыбыз «Лиза» салону. Мында жалпы 21 жумушчу эмгектенет. Мында эркектер, кыз-келиндер чачтарачы, кирпик улаган, тырмак жасаган кыздар бар. Үчүнчү филиалыбыз шаардан алыс, 6-кичи райондо жайгашкан 6 орундуу чачтарач. Муну ачканыбызна 1 жылдай убакыт болду. Мындан сырткары, бухгалтерибиз бар. Анткени, Россияда ишкерликти жүргүзүүнүн мыйзамдарын билип, документ иштерине так болсоң, эч ким тийишпейт. Жалпысынан эсептегенде 33 кызматкер эмгектенет. Кызматтын бардык түрү бар. «Лиза» сулуулук салонунун негизги кардарлары кыргыздар, орустар, тажиктер, өзбектер, азербайжандар, жада калса теги африкалык кардарларыбыз бар. Өзүм кирпик улоо боюнча кызмат көрсөтөм. Америкалык дагы кардарларым бар. Кудайга шүгүр, англис тилин өтө жакшы билбесем дагы, кардарларым менен англис тилинде эркин сүйлөшө алам.
Мындан тышкары салондо 6 кесип боюнча дагы окутабыз. Алар кирпик улоо, тырмак жасоо, татуаж, эркектердин чачын тегиздөө, аялдардын чачын жасалгалоо жана ар тараптуу чачтарач деген кесиптерге окутабыз. Учурда иштеп жаткан мастерлерибиздин 50 пайызы ушул салондо окуп, ушул жерде иштеп калышкан. Биздин салондо окуп, иштеп кеткендердин алды Россиянын башка аймактарында, Кыргызстанда өздөрүнүн сулуулук салондорун ачууга жетишип жатышат.
Салондун өзгөчөлүгү — эконом салон болуп эсептелинет. Эконом дегени баалар шаардын калкынын жумушуна, тапкан кирешесине жараша коюлган. Эркектердин чачын тегиздөө, жасалгалоо жана башкасы менен 100 рублдан 350 рублга чейин гана акы алынат. Бул Бишкектеги чачтарачтардан дагы абдан арзан. Кыргыздар: «Биздин чачыбыз катуу, калың келет. Орустарга түшүндүрө албайбыз. Алар кымбат баада тегиздешет» деп айтып калышчу. Чындыгында, орус улутундагылардын чачы жумшак болсо, кыргыздардыкы кайраттуу, коюу болот.
Кайрымдуулук жана боорукерлик
- Жолдошум дагы, өзүм дагы колубуз ачык. Кайрымдуулук, демөөрчүлүк иштерин көп эле кылып келебиз. Жолдошум ар дайым «он колуң бергенди, сол колуң билбесин» деп айтып келет. Бирок, көп адамдарга, үй-бүлөлөргө тапкан пайдабыздын 1-2 пайызын жардам катары берип келебиз. «Буга мынча жардам бердик» деп айткым келбейт.
Алдыга коюлган максат
- Азыркы учурда «Лиза» сулуулук салонунда окуп, иштеп кеткендердин саны 300дөн ашты. Алар өз кесиптери боюнча жумуш орундары менен камсыз болсо, алдылары өз алдынча салон ачууга жетишти. Биздин алдыга койгон максатыбыз — дагы көптөгөн мекендештерибизди окутуу, өз кесиби менен иштеп кетүүгө жардам берүү. Окуп бүткөндө сертификат беребиз. Ал сертификат менен Россиянын каалаган аймагында жумушка орношо алышат. Мындан сырткары, жакынкы убакыттарда «Лиза» сулуулук салонунун филиалын окутуу борбору менен биргеликте Кыргызстанга дагы ачууну пландап жатабыз. Ал эми «Лиза» аталып калышына биринчиден өзүмдүн ысымыма уйкаштырдым.
Экинчиден, орус улутундагы жана башка улуттун өкүлдөрүнүн айтуусуна ыңгайлуу болуусу үчүн «Лиза» атагам.
